آموزش کامل نصب اوبونتو 24.04: راهنمای تصویری گام به گام

مقدمه: تبریک! شما پس از تحقیق و بررسی، یکی از بهترین و محبوب‌ترین دروازه‌ها به دنیای متن-باز را انتخاب کرده‌اید. اوبونتو، با شعار "لینوکس برای انسان‌ها"، سال‌هاست که میلیون‌ها کاربر را با آغوش باز به این اکوسیستم دعوت کرده است. اگر از میان گزینه‌های مختلف در راهنمای ما برای انتخاب توزیع محبوب لینوکس، به اوبونتو رسیده‌اید، به شما اطمینان می‌دهیم که یک انتخاب عالی داشته‌اید. این راهنما، یک مرجع کامل و جامع است که شما را قدم به قدم در تمام مراحل نصب اوبونتو، از دانلود فایل ISO تا دیدن صفحه دسکتاپ زیبای آن، همراهی می‌کند. ما تمام سناریوهای ممکن را پوشش خواهیم داد تا شما با هر هدفی که دارید، بتوانید این فرآیند را با موفقیت و اطمینان کامل به پایان برسانید.

فهرست مطالب

فاز صفر: چک‌لیست اقدامات پیش از نصب

قبل از هر کاری، این چهار مرحله را با دقت انجام دهید تا یک نصب روان و بی‌دردسر را تضمین کنید.

۱. بررسی حداقل سیستم مورد نیاز

برای نصب اوبونتو دسکتاپ (نسخه 24.04 LTS)، سیستم شما باید حداقل مشخصات زیر را داشته باشد:


  • پردازنده: ۲ گیگاهرتز دو هسته‌ای یا بهتر

  • حافظه رم: ۴ گیگابایت

  • فضای هارد دیسک: ۲۵ گیگابایت

  • دسترسی به اینترنت (پیشنهاد می‌شود)


۲. دانلود فایل ISO رسمی اوبونتو

همیشه فایل نصب را از منبع اصلی دانلود کنید. به وب‌سایت رسمی ubuntu.com بروید. شما معمولاً با دو گزینه روبرو می‌شوید: نسخه **LTS** و آخرین نسخه عادی.
پیشنهاد ما همیشه نسخه LTS (پشتیبانی بلند مدت) است. این نسخه‌ها هر دو سال یکبار منتشر شده و تا پنج سال پشتیبانی امنیتی و آپدیت دریافت می‌کنند و بسیار پایدارتر هستند.

۳. ساخت فلش بوتیبل

فایل ISO که دانلود کرده‌اید، به تنهایی قابل استفاده نیست. باید آن را روی یک فلش مموری (حداقل ۸ گیگابایت) به گونه‌ای رایت کنید که سیستم بتواند از روی آن بوت شود. برای این کار می‌توانید از نرم‌افزارهای رایگان و عالی مانند Rufus (برای ویندوز) یا BalenaEtcher (برای ویندوز، مک و لینوکس) استفاده کنید.

۴. پشتیبان‌گیری از اطلاعات (حیاتی)

این مهم‌ترین قدم است، به خصوص اگر قصد نصب در کنار ویندوز را دارید. هرچند که نصب مدرن بسیار امن است، اما همیشه خطر خطای انسانی یا مشکلات پیش‌بینی نشده وجود دارد. **از تمام فایل‌های مهم خود یک نسخه پشتیبان روی یک هارد اکسترنال تهیه کنید.**

فاز اول: انتخاب مسیر نصب

شما می‌توانید اوبونتو را به سه روش اصلی نصب کنید. بسته به هدف خود، یکی از این مسیرها را انتخاب کنید:


  • روش اول: شما یک کامپیوتر قدیمی یا یک لپ‌تاپ جدید دارید که می‌خواهید آن را کاملاً به لینوکس اختصاص دهید.

  • روش دوم: شما می‌خواهید ویندوز را حفظ کرده و لینوکس را در کنار آن داشته باشید تا هر بار هنگام روشن کردن سیستم، بین آن دو انتخاب کنید.

  • روش سوم: شما هنوز آماده نصب روی سخت‌افزار اصلی نیستید و می‌خواهید اوبونتو را در یک محیط مجازی و ایزوله داخل ویندوز خود امتحان کنید.


روش اول: غوطه‌وری کامل (پاک کردن دیسک و نصب اوبونتو)

این ساده‌ترین و سرراست‌ترین روش است. هشدار: این روش تمام اطلاعات، پارتیشن‌ها و سیستم‌عامل فعلی روی هارد دیسک را پاک می‌کند.

این روش برای یک کامپیوتر اختصاصی، لپ‌تاپ قدیمی که می‌خواهید به آن جان دوباره ببخشید، یا اگر ۱۰۰٪ مطمئن هستید که دیگر به ویندوز نیاز ندارید، ایده‌آل است. در مرحله "Installation type" که در ادامه توضیح خواهیم داد، کافیست گزینه **Erase disk and install Ubuntu** را انتخاب کنید. نصب‌کننده بقیه کارها را به صورت خودکار انجام خواهد داد.

روش دوم: بهترین هر دو جهان (نصب کنار ویندوز - Dual Boot)

این محبوب‌ترین روش برای کاربران جدید است. این فرآیند به شما اجازه می‌دهد هر دو سیستم‌عامل را روی یک هارد داشته باشید. ما یک راهنمای بسیار جامع و اختصاصی برای نصب لینوکس در کنار ویندوز داریم، اما مراحل کلیدی را اینجا نیز مرور می‌کنیم:


  1. آماده‌سازی در ویندوز: ابتدا باید در ویندوز، با استفاده از ابزار **Disk Management**، فضای مورد نیاز برای اوبونتو را آزاد کنید (Shrink Volume). حداقل ۵۰ گیگابایت فضای خالی (Unallocated) ایجاد کنید.

  2. انتخاب در نصب‌کننده: پس از بوت کردن از روی فلش اوبونتو، در صفحه "Installation type" شما دو گزینه اصلی خواهید داشت:

    • Install Ubuntu alongside Windows Boot Manager: این گزینه خودکار و ساده است. نصب‌کننده فضای خالی را شناسایی کرده و اوبونتو را در آن نصب می‌کند. برای اکثر مبتدیان این گزینه توصیه می‌شود.

    • Something else: این گزینه دستی به شما کنترل کامل می‌دهد تا پارتیشن‌های `(root) /`, `/home` و `swap` را خودتان بسازید. این روش کمی پیشرفته‌تر اما انعطاف‌پذیرتر است.




روش سوم: زمین بازی امن (نصب در ماشین مجازی - VirtualBox)

اگر فقط قصد تست و یادگیری دارید، نصب در یک ماشین مجازی (VM) بهترین گزینه است. ماشین مجازی یک کامپیوتر نرم‌افزاری است که داخل سیستم‌عامل اصلی شما اجرا می‌شود.


  1. نرم‌افزار رایگان VirtualBox را دانلود و نصب کنید.

  2. در VirtualBox، روی دکمه **New** کلیک کنید.

  3. یک نام برای ماشین خود انتخاب کنید (مثلاً "Ubuntu Desktop"). VirtualBox نوع و نسخه را به طور خودکار تشخیص می‌دهد.

  4. حداقل ۴ گیگابایت رم و ۲۵ گیگابایت فضای هارد دیسک مجازی به آن اختصاص دهید.

  5. پس از ساخت ماشین مجازی، به تنظیمات آن رفته و در بخش Storage، روی آیکون CD خالی کلیک کنید و فایل ISO اوبونتو را به عنوان درایو نوری مجازی انتخاب کنید.

  6. ماشین مجازی را روشن کنید. فرآیند نصب دقیقاً مانند نصب روی یک کامپیوتر واقعی است. می‌توانید از روش اول (Erase disk) با خیال راحت استفاده کنید، زیرا این کار فقط روی هارد دیسک مجازی شما تاثیر می‌گذارد.


فاز دوم: فرآیند اصلی نصب (مراحل مشترک)

صرف نظر از اینکه کدام مسیر را انتخاب کرده‌اید، پس از بوت شدن از فلش یا ماشین مجازی، این مراحل را طی خواهید کرد.

۱. بوت کردن از روی فلش

سیستم را با فلش متصل ری‌استارت کنید. برای بوت شدن از روی فلش، باید وارد **Boot Menu** شوید (معمولاً با فشردن مکرر کلیدهای F12, F10, Esc). در این منو، فلش خود را انتخاب کنید. ممکن است لازم باشد گزینه **Secure Boot** را در تنظیمات BIOS/UEFI غیرفعال کنید.

۲. امتحان یا نصب اوبونتو؟

پس از بوت شدن، صفحه‌ای با دو گزینه به شما نمایش داده می‌شود: **Try Ubuntu** و **Install Ubuntu**.
با انتخاب "Try Ubuntu"، شما وارد یک محیط دسکتاپ کامل و زنده می‌شوید. این یک فرصت عالی برای تست سازگاری سخت‌افزار (صدا، وای‌فای، گرافیک) قبل از نصب نهایی است. پس از اطمینان، می‌توانید از همین محیط روی آیکون "Install Ubuntu" روی دسکتاپ کلیک کنید.

۳. تنظیمات کیبورد و شبکه

در مرحله بعد، زبان مورد نظر برای نصب و چیدمان کیبورد خود را انتخاب کنید (برای فارسی، Persian را اضافه کنید). در صفحه بعدی، اگر به یک شبکه وای‌فای دسترسی دارید، به آن متصل شوید. اتصال به اینترنت به نصب‌کننده اجازه می‌دهد تا آپدیت‌ها و درایورها را در حین نصب دانلود کند.

۴. نوع نصب و نرم‌افزارهای جانبی

در صفحه **Updates and other software**، گزینه‌های زیر را دارید:


  • Normal installation: تمام نرم‌افزارهای استاندارد مانند مرورگر وب، مجموعه آفیس LibreOffice، بازی‌ها و ابزارهای چندرسانه‌ای را نصب می‌کند. (پیشنهادی برای مبتدیان).

  • Minimal installation: فقط مرورگر وب و ابزارهای پایه‌ای را نصب می‌کند.

  • Download updates while installing Ubuntu: این گزینه در زمان شما صرفه‌جویی می‌کند. تیک آن را بزنید.

  • Install third-party software for graphics and Wi-Fi hardware...: **این گزینه بسیار مهم است.** تیک آن را حتماً بزنید تا درایورهای انحصاری برای کارت گرافیک (مانند Nvidia) و وای‌فای شما به طور خودکار نصب شوند.


پس از این مرحله، به صفحه حیاتی **Installation type** می‌رسید که در بخش "انتخاب مسیر نصب" به تفصیل توضیح داده شد. گزینه مناسب خود را انتخاب کرده و ادامه دهید.

۵. منطقه زمانی و ایجاد کاربر

در مراحل پایانی، کافیست موقعیت مکانی خود را روی نقشه انتخاب کنید تا ساعت سیستم تنظیم شود. سپس در صفحه آخر، اطلاعات خود را وارد کنید: نام شما، نام کامپیوتر (hostname)، یک نام کاربری (username) و یک رمز عبور قوی. از این رمز عبور برای ورود به سیستم و انجام کارهای مدیریتی استفاده خواهید کرد.

پس از کلیک روی Continue، فرآیند نصب آغاز می‌شود. این مرحله بسته به سرعت سیستم شما ممکن است بین ۱۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد. پس از اتمام، پیامی برای ری‌استارت کردن سیستم نمایش داده می‌شود.

فاز سوم: ۵ اقدام ضروری پس از نصب اوبونتو

پس از ری‌استارت و ورود به دسکتاپ زیبای اوبونتو، این کارها را انجام دهید تا تجربه خود را کامل کنید:


  1. اجرای آپدیت‌ها: ترمینال را با فشردن `Ctrl+Alt+T` باز کرده و این دو دستور را به ترتیب وارد کنید تا سیستم کاملاً به‌روز شود:

    sudo apt update

    sudo apt upgrade

  2. بررسی درایورهای انحصاری: برنامه "Software & Updates" را باز کرده و به تب "Additional Drivers" بروید. مطمئن شوید که بهترین درایور برای کارت گرافیک شما انتخاب و فعال شده باشد.

  3. نصب کدک‌های چندرسانه‌ای: اگر در حین نصب فراموش کردید، می‌توانید با دستور `sudo apt install ubuntu-restricted-extras` در ترمینال، کدک‌های لازم برای پخش فرمت‌های مختلف صوتی و تصویری را نصب کنید.

  4. کاوش در مرکز نرم‌افزار (Software Center): برنامه Ubuntu Software را باز کنید و در دنیایی از نرم‌افزارهای رایگان و کاربردی، از VLC و GIMP گرفته تا VS Code و Steam، گشت و گذار کنید.

  5. شخصی‌سازی ظاهر: به بخش Settings > Appearance بروید و حالت تاریک (Dark Mode) را امتحان کنید، رنگ تاکید (Accent Color) را تغییر دهید و با تنظیمات داک (نوار کناری) بازی کنید تا اوبونتو را به سلیقه خود درآورید.


جمع‌بندی: سفر شما آغاز شد

نصب موفقیت‌آمیز اوبونتو، فقط پایان یک فرآیند فنی نیست، بلکه نقطه شروع یک سفر اکتشافی است. شما اکنون کنترل کامل یک سیستم‌عامل قدرتمند، امن و آزاد را در دست دارید. به جامعه میلیونی اوبونتو و دنیای بزرگ لینوکس خوش آمدید. نترسید، کنجکاوی کنید، و از هر لحظه یادگیری در این محیط جدید لذت ببرید. دلایل زیادی وجود دارد که چرا لینوکس یک انتخاب عالیست و شما اکنون می‌توانید تمام آن‌ها را از نزدیک تجربه کنید.

تجربه نصب اوبونتو برای شما چگونه بود؟ اولین چیزی که پس از دیدن دسکتاپ اوبونتو امتحان کردید چه بود؟ نظرات، سوالات و اولین برداشت‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها با جامعه پرانرژی "پالس لینوکس" به اشتراک بگذارید!

سوالات متداول (FAQ)

تفاوت بین اوبونتو LTS و نسخه‌های عادی چیست؟

LTS مخفف "Long Term Support" (پشتیبانی بلند مدت) است. نسخه‌های LTS هر دو سال یکبار منتشر می‌شوند و به مدت ۵ سال آپدیت‌های امنیتی و نگهداری دریافت می‌کنند. این نسخه‌ها بسیار پایدار و قابل اعتماد هستند. نسخه‌های عادی هر شش ماه یکبار با جدیدترین ویژگی‌ها منتشر می‌شوند اما فقط ۹ ماه پشتیبانی می‌شوند. برای اکثر کاربران، به خصوص تازه‌کارها و کسب‌وکارها، نسخه LTS همیشه انتخاب بهتری است.

پس از نصب، وای‌فای یا کارت گرافیک من کار نمی‌کند. چه کار کنم؟

اولین قدم این است که با استفاده از کابل شبکه (Ethernet) به اینترنت متصل شوید. سپس برنامه "Software & Updates" را باز کرده و به تب "Additional Drivers" بروید. سیستم به دنبال درایورهای انحصاری برای سخت‌افزار شما می‌گردد. درایور پیشنهادی را انتخاب و نصب کنید. معمولاً این کار مشکل را حل می‌کند.

چگونه می‌توانم برنامه‌های ویندوزی (.exe) را در اوبونتو اجرا کنم؟

شما می‌توانید از یک لایه سازگاری به نام Wine استفاده کنید. Wine به شما اجازه می‌دهد بسیاری از برنامه‌ها و بازی‌های ویندوزی را مستقیماً در اوبونتو اجرا کنید. همچنین ابزارهای گرافیکی مانند PlayOnLinux و Lutris این فرآیند را ساده‌تر می‌کنند. با این حال، تضمینی برای اجرای بی‌نقص همه برنامه‌ها وجود ندارد.